Ja, Şeküre – koncert

Nazywam się Czerwień to najpopularniejsza i najbardziej doceniona powieść tureckiego pisarza Orhana Pamuka, zdobywcy literackiej Nagrody Nobla w 2006 roku. Podczas Malta Festival Poznań 2023 zaprezentujemy libretto i muzyczne fragmenty opery Ja, Şeküre, która powstała na podstawie tej książki. Libretto i muzykę, na zamówienie Malta Festival Poznań, napisał jeden z najciekawszych polskich kompozytorów średniego pokolenia, Aleksander Nowak. Libretto przeczyta Andrzej Chyra, aktor i reżyser, laureat najważniejszych polskich nagród filmowych: Orłów, Złotego Lwa i Złotej Kaczki. Opera powstała w koprodukcji Malta Festival Poznań z Teatrem im. Juliusza Słowackiego w Krakowie. Koncert odbędzie się w dniu uroczystości nadania Orhanowi Pamukowi tytułu doktor honoris causa Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. 

W powieści Nazywam się Czerwień Orhan Pamuk łączy elementy intrygi kryminalnej, historii miłosnej i estetyczno-filozoficznego eseju. Akcja książki rozgrywa się w Stambule, w 1591 roku, w czasach panowania sułtana Murata III. Główny bohater, Czarny, zostaje wezwany do stolicy imperium po 12-letniej nieobecności, by pomóc swojemu wujowi dokończyć pracę nad manuskryptem. Po przybyciu zostaje wplątany w intrygę zarówno kryminalną, jak i miłosną. Wuj jest bowiem ojcem dawnej miłości Czarnego – Şeküre. 

Sam Czarny był w przeszłości członkiem studia miniatur i malował ilustracje do starych dzieł tureckich. Czterech z jego dawnych przyjaciół: miniaturzyści o pseudonimach Motyl, Bocian, Oliwka i Elegant, zostało zatrudnionych przez wuja do tajnego projektu, nadzorowanego przez samego sułtana. Mają stworzyć utrzymaną w nowoczesnym, wenecjańskim stylu księgę upamiętniającą wielkość i chwałę sułtana. Sztuka figuratywna jest jednak zakazana w religii muzułmańskiej, co sprawia, że artyści pracują potajemnie, a ich praca ma wielu wrogów. Powieść zaczyna się, gdy jeden z nich ginie. Temat obrazu – jego natury, działania, zderzenia bliskowschodnich i europejskich tradycji – jest tłem dla pozostałych wątków i stanowi klucz do kryminalnej zagadki. Autor wbudowuje też w utwór wiele przypowieści, legend i małych opowiadań ze świata osmańskich sułtanów, hodżów, mistrzów miniatury i kaligrafii, meddahów i derwiszów. 

Dzień przed koncertem Ja, Şeküre, 28 czerwca o godz. 17.00, odbędzie się spotkanie z Orhanem Pamukiem. Rozmowa, którą poprowadzi Michał Nogaś, będzie dotyczyć twórczości pisarza, w tym jego najnowszej powieści Noce zarazy, wydanej w maju tego roku przez Wydawnictwo Literackie. 

Po rozmowie zapraszamy na wykład performatywny Opowiedz mi o tym. Turecka sztuka opowiadania. Agnieszka Ayşen Kaim – turkolożka, opowiadaczka historii i animatorka kultury – przywoła fascynujące osmańskie dziedzictwo sztuki opowiadania prozą, melorecytacji oraz śpiewu epickich narracji. Do niego odwołuje się m.in. Orhan Pamuk, który w powieść Nazywam się Czerwień wplótł liczne legendy i małe opowiadania ze świata osmańskich meddahów, perskich pardedarów opowiadaczy posługujących się ilustracją,  mistrzów miniatury, sułtanów i hodżów. 

Zapraszamy również na spektakl Słowa nad brzegiem wody (artystyczny kolaż skomponowany z autentycznych wspomnień, muzyki, poezji i sztuki ebru; opowieść o parze zakochanych, próbującej połączyć w latach 70. XX wieku świat kultury polskiej i tureckiej) oraz na prowadzone przez Michała Nogasia Forum. W tegorocznym cyklu debat poruszymy temat Turcji – kraju rozdartego między Wschodem a Zachodem, islamem a islamofobią, przesiąkniętego konserwatyzmem i ponowoczesnością, tęsknotą za Europą i eurosceptycyzmem. Zapytamy, czy Turcja wciąż – jak uważano w przeszłości – jest mostem między Wschodem a Zachodem. Jak przekształca się turecki islam w kontekście odrodzenia religijnego w Europie? Jak w Turcji i samej Europie utrzymać balans między zderzającymi się z sobą siłami kulturowymi, jak się modernizować, nie zatracając własnej tożsamości? Porozmawiamy również o sytuacji muzułmanów w Europie oraz o relacji centrum-peryferia w kontekście współczesnej kultury. Wejście na wszystkie debaty jest bezpłatne.

__________

Orhan Pamuk to obecnie jeden z najwyżej cenionych pisarzy na świecie. Jest laureatem wielu prestiżowych międzynarodowych nagród literackich, w tym literackiej Nagrody Nobla, którą otrzymał w 2006 roku. Jury doceniło autora, który „w poszukiwaniu melancholijnej duszy swojego rodzinnego miasta odkrył nowe symbole zderzenia i przenikania się kultur”. Uzasadnienie Akademii Szwedzkiej bardzo dobrze podsumowuje charakter prozy Pamuka, w której często pojawia się wątek poczucia rozbicia lub utraty tożsamości, wywołanej przez konflikt między europejskimi a muzułmańskimi wartościami. Porusza ona głęboko zakorzeniony problem napięcia między Wschodem a Zachodem, religijną tradycją a sekularyzmem. 

Orhan Pamuk urodził się 7 czerwca w 1952 roku w Stambule, w zamożnej tureckiej rodzinie. Studiował architekturę, którą po trzech latach porzucił na rzecz studiów dziennikarskich. Nigdy jednak nie pracował w zawodzie i po ukończeniu studiów, w wieku 23 lat, zdecydował, że zajmie się literaturą. Jest autorem m.in. tak docenionych powieści, jak Śnieg, Nazywam się Czerwień, Dom ciszy, Czarna księga, Muzeum niewinności, Rudowłosa i esejów Inne kolory. W maju tego roku Wydawnictwo Literackie opublikowało jego najnowszą powieść Noce zarazy.

Pisarz często wypowiada się na ważne i drażliwe w Turcji tematy społeczno-polityczne. W 1998 roku odmówił przyjęcia tytułu artysty państwowego. „Przez całe lata krytykowałem państwo za podyktowane ograniczonym nacjonalizmem wtrącanie do więzień pisarzy, by w ten sposób rozwiązać siłą problem kurdyjski” – uzasadniał swoją decyzję. W 2005 roku, po tym jak odważył się poruszyć na forum międzynarodowym temat masowych mordów dokonanych przez Turków na Ormianach i Kurdach na początku XX wieku, wytoczono mu proces o obrazę narodu tureckiego. Proces Pamuka odbił się szerokim echem na świecie. Ostatecznie sprawę umorzono. Pisarz ze względu na swoje liberalne poglądy, negatywny stosunek wobec islamskiego fundamentalizmu i krytykę tureckiego rządu nie jest dobrze postrzegany w samej Turcji. Jego najnowsza książka Noce zarazy również wzbudziła kontrowersje i pisarza oskarżono o obrazę Mustafy Kemala Ataturka, ojca i pierwszego prezydenta Republiki Turcji, oraz tureckiej flagi. 

Andrzej Chyra – aktor teatralny i filmowy, reżyser. W 1987 roku ukończył Wydział Aktorski, a w 1994 roku Wydział Reżyserii Państwowej Wyższej Szkoły Teatralnej im. Aleksandra Zelwerowicza w Warszawie (dziś Akademia Teatralna). Współpracował z najwybitniejszymi twórcami polskiego kina, m.in. z Andrzejem Wajdą, Krzysztofem Krauze, Krzysztofem Zanussim, Feliksem Falkiem, Markiem Koterskim, Juliuszem Machulskim, Łukaszem Barczykiem, Jackiem Borcuchem, Konradem Niewolskim, Xawerym Żuławskim i wielokrotnie z Małgorzatą Szumowską. Wciąż szuka nowych wyzwań, wybiera nieoczywiste projekty. Realizuje się zarówno w dużych, często międzynarodowych produkcjach (Szron, reż. Šarūnas Bartas, Parquiet, reż. Aleksandr Mindadze), ale także w niezależnych projektach artystycznych (Las, reż. Joanna Zastróżna). Jest laureatem najważniejszych polskich nagród filmowych: dwukrotnie Orłów, a także Złotego Lwa i Złotej Kaczki.

W teatrze występował w spektaklach m.in. Jerzego Grzegorzewskiego, Agnieszki Glińskiej i Grzegorza Jarzyny. Od 2001 roku stale współpracuje z Krzysztofem Warlikowskim. Jest członkiem zespołu aktorskiego Nowego Teatru tworzonego przez tego reżysera w Warszawie.

Jako reżyser operowy Andrzej Chyra zadebiutował w 2013 roku inscenizacją Graczy Dymitra Szostakowicza w Operze Bałtyckiej w Gdańsku. Na zamówienie Malta Festival Poznań podjął się inscenizacji Czarodziejskiej góry, z librettem Małgorzaty Sikorskiej-Miszczuk na motywach powieści Thomasa Manna z muzyką Pawła Mykietyna i scenografią Mirosława Bałki, za którą został uhonorowany Nagrodą im. Konrada Swinarskiego. W 2018 roku wyreżyserował operę Carmen Georges’a Bizeta w Teatrze Wielkim – Operze Narodowej w Warszawie.

Soliści:

Joanna Freszel

Sopran, trzykrotna stypendystka Ministra Kultury, programu Pro Polonia, odznaczona medalem „Magna cum Laude”, stypendium Młoda Polska, Les Orphées d’Or – Prix de la SACD od Académie du Disque Lyrique za najlepszą interpretację muzyki współczesnej na debiutanckiej płycie Real Life Song (DUX, 2016). W 2020 roku wydała swoją drugą płytę Śpiewnik polski (Orphée Classics), a w 2021 roku Akwarelle, będącą pierwszą fonograficzną rejestracją wszystkich pieśni Grażyny Bacewicz (DUX).

Występowała jako Musetta w La Bohème Pucciniego, Vénus i Phrygienne
w Dardanus Rameau, Fiordiligi w Così fan tutte Mozarta, Małgorzata w Fauście Gounoda, Maszyna w Niciach Wołka, Susanna w Figaro Gets a Divorce Langer, Psyche w Erosie i Psyche Różyckiego, Inanna w Ahat ilī Nowaka, Ellenai w Anhellim Przybylskiego, Rozyna
w Cyruliku sewilskim Rossiniego, Hanna w Strasznym dworze Moniuszki.

Nagrywała muzykę do filmów, słuchowisk. Brała udział w najważniejszych festiwalach w Polsce i za granicą. Współpracuje z Estońską Operą Narodową, Teatrem Wielkim Operą Narodową w Warszawie oraz Teatrem Wielkim w Poznaniu. Uchodzi za specjalistkę w wykonawstwie muzyki nowej. Na swoim koncie ma kilkadziesiąt prawykonań kompozytorów z całego świata.

Jest laureatką Paszportu Polityki 2017 w kategorii „Muzyka poważna” za „wszechstronność, kreatywność, precyzję, sceniczny wdzięk i swobodę śpiewania w najrozmaitszych stylach muzycznych”. Otrzymała nagrodę Koryfeusz za udział w Drachu Aleksandra Nowaka do libretta Szczepana Twardocha. Zdobyła Fryderyka za dokonanie nagrania opery Ahat ilī – siostra bogów Aleksandra Nowaka do słów Olgi Tokarczuk oraz opery Syrena. Melodrama aeterna tego samego kompozytora z librettem Szczepana Twardocha. Została nagrodzona m.in. na Konkursie Wokalnym im. Haliny Halskiej-Fijałkowskiej, Międzynarodowym Konkursie Muzycznym im. Karola Szymanowskiego, Konkursie Wokalnym im. Jana, Edwarda i Józefiny Reszków, Hans Gabor Belvedere International Singing Competition, J:opera Voice Competition isa 12. Jest finalistką Viotti Competition.

Stopień doktora sztuki uzyskała z wyróżnieniem w 2019 roku. Jest wykładowczynią na Uniwersytecie Muzycznym Fryderyka Chopina w Warszawie oraz w Akademii Muzycznej im. Karola Szymanowskiego w Katowicach. Ukończyła również studia ochrony środowiska na warszawskiej SGGW.

Jan Jakub Monowid

Kontratenor wykształcony w klasie prof. Jerzego Artysza w Akademii Muzycznej im. Fryderyka Chopina w Warszawie. Działalność koncertową rozpoczął – jeszcze w trakcie studiów – od wykonań dzieł Bacha, Pergolesiego, Händla, a także Liszta i Brittena na krajowych i zagranicznych estradach koncertowych. Następnie brał udział w licznych koncertach zarówno muzyki dawnej, jak i współczesnej, prezentowanych m.in. na estradach Filharmonii Narodowej w Warszawie, Filharmonii Lubelskiej, Pomorskiej, Podlaskiej, Krakowskiej i Poznańskiej, Narodowej Orkiestry Symfonicznej Polskiego Radia, Tokyo Bunka Kaikan, Victoria Hall w Genewie, Toyota City Concert Hall czy Tonhalle w Zurychu.

Na scenie operowej zadebiutował w 2004 roku jako Otton w Koronacji Poppei Monteverdiego wystawionej w Warszawskiej Operze Kameralnej. Na scenie prezentował się zarówno w repertuarze barokowym (m.in. partia tytułowa w Orlandzie, Goffreda w Rinaldzie, Ottona w Agrippinie i Tolomea w Giulio Cesare Händla, Pompeo w Farnace Vivaldiego), klasycznym (Cherubin w Weselu Figara, Ramiro w Rzekomej ogrodniczce, Farnace w Mitrydatesie, królu Pontu, Askaniusz w Askaniuszu w Albie Mozarta, Orfeusza w Orfeuszu i Eurydyce Glucka) i XIX-wiecznym (rola tytułowa w Tancredi Rossiniego), jak i współczesnym (m.in. role tytułowe w Polieukcie Krauzego, Drachu Nowaka i Ja, Kain Pałłasza, Artur w Tangu Dobrzyńskiego czy L’Ospite w Luci mie traditrici Sciarrino). Współpracował także z Mazowieckim Teatrem Muzycznym (rola księcia Orlofsky’ego w Zemście nietoperza Straussa syna), Operą i Filharmonią Podlaską, Teatrem Wielkim w Warszawie i Łodzi oraz Operą Bałtycką w Gdańsku. Jako solista Studia Operowego w Zurychu wystąpił w tamtejszym teatrze w roli Oberona w Midsummer Night’s Dream Brittena. Wokalista wziął udział w nagraniu unikatowych kolekcji muzyki polskiego baroku – dzieł wszystkich Grzegorza Gerwazego Gorczyckiego i Stanisława Sylwestra Szarzyńskiego, wydanych przez Fundację Pro Musica Camerata, oraz w nagraniu opery Giulio Cesare Händla, zarejestrowanej podczas spektakli w Warszawskiej Operze Kameralnej. Artysta ma także w swoim dorobku nagrania muzyki współczesnej, m.in. Sonetów na kontratenor i orkiestrę symfoniczną Marca-André Dalbaviego, And farewell goes out sighing Giyi Kanchelego na ten sam skład, Lamentacji i Brewiarza Penherskiego na sopran męski i kwartet smyczkowy, Fünf Rilke-Lieder Przybylskiego na ten sam skład oraz Seven Sonnets of Michelangelo Brittena, Sonetti del Petrarca Liszta i Sonetów Szekspira Mykietyna.

Jan Jakub Monowid jest zdobywcą dwóch Fryderyków i laureatem Teatralnej Nagrody Muzycznej im. Jana Kiepury w kategorii „Najlepszy śpiewak”. W 2011 roku zajął II miejsce podczas Gianni Bergamo Classic Music Award – Countertenor Competition.

Karol Kozłowski

Tenor. Absolwent Wydziału Wokalno-Aktorskiego Akademii Muzycznej w Gdańsku w klasie prof. dr. hab. Stanisława Daniela Kotlińskiego (dyplom z wyróżnieniem) oraz Wydziału Rzeźby warszawskiej ASP. Uczestniczył w kursach mistrzowskich Ryszarda Karczykowskiego, Rolando Paneraia, Salvatore Fisichellego, Sylvii Geszty, Heleny Łazarskiej i Claudia Desderiego. Otrzymał II nagrodę na Międzynarodowym Konkursie Wokalnym Hariclea Darclèe (Rumunia, 2005).

W latach 2007–2009 był solistą Opery Wrocławskiej, w której zadebiutował jako Alfred w Zemście nietoperza Straussa syna. Występował na scenach m.in. wersalskiego Théâtre Montansier, Łotewskiej Opery Narodowej w Rydze, Staatstheater am Gärtnerplatz w Monachium, Opery Narodowej Ukrainy, Teatru Narodowego w Brnie oraz Teatru Wielkiego Opery Narodowej, gdzie śpiewał jako Vitellozzo w Lukrecji Borgii Donizettiego, Misaił w Borysie Godunowie Musorgskiego, Damazy w Strasznym dworze Moniuszki, Młody Sługa w Elektrze Richarda Straussa, Kudriasz w Katii Kabanowej Janáčka, Edrisi w Królu Rogerze Szymanowskiego, Goro w Madame Butterfly Pucciniego, Nauczyciel Tańca i Latarnik w Manon Lescaut Pucciniego oraz jako Ksiądz Mignon w Diabłach z Loudun Pendereckiego (m.in. za tę rolę artysta został nominowany do Paszportu Polityki 2013 w kategorii „Muzyka poważna”).

Jest cenionym wykonawcą dzieł barokowych. Współpracuje z większością polskich zespołów wykonujących muzykę barokową na instrumentach historycznych. m.in. z Capellą Cracoviensis, Wrocławską Orkiestrą Barokową, a także z {oh!} Orkiestrą Historyczną, Musicae Antiquae Collegium Varsoviense, Il Giardino d’Amore i Arte dei Suonatori. Występował pod batutą m.in. Fabio Bonizzoniego, Andreasa Speringa, Andrew Parrotta, Konrada Junghänela, Helmutha Rillinga, Kaia Wessela, Christophe’a Rousseta, Benjamina Bayla, Joshuy Rifkina, Fabio Biondiego, Jordiego Savalla i Jana Tomasza Adamusa.

Wyjątkowa barwa i wszechstronność głosu artysty niejednokrotnie inspirowała współczesnych kompozytorów. Podczas kilku kolejnych edycji festiwalu Kissinger Sommer w Bad Kissingen Kozłowski wykonywał utwory pisane specjalnie dla niego przez m.in. Olivera Schnellera, Manfreda Trojahna i Bernda Redmanna. W 2014 roku Andrzej Kwieciński zadedykował mu swoje Canzon de’ baci na tenor i orkiestrę (utwór zwyciężył w kategorii „Młodzi kompozytorzy” na 61. Międzynarodowej Trybunie Kompozytorów w Helsinkach), a Paweł Mykietyn w operze Czarodziejska góra powierzył mu rolę Settembriniego. Prapremiera w reżyserii Andrzeja Chyry odbyła się na Malta Festival Poznań 2015. Śpiewak brał również udział w polskich prawykonaniach oper: Petera Eötvösa The Golden Dragon na festiwalu Opera Rara w Krakowie i Pera Nørgårda Nuit des hommes podczas ostatniej edycji Festiwalu Witolda Lutosławskiego „Łańcuch”.

Karol Kozłowski współpracuje z Polską Operą Królewską w Warszawie, występując w Cyruliku sewilskim Rossiniego, spektaklu Sì dolce è’l tormento oraz jako tytułowy Orfeusz w operze Monteverdiego.

Artysta ma w swoim dorobku wiele rejestracji płytowych, m.in. Halkę i Straszny dwór Moniuszki, wydane przez Narodowy Instytut Fryderyka Chopina, oraz kilka albumów z liryką wokalną (kilkakrotnie nominowanych do nagrody Fryderyk), m.in. Pieśni Paderewskiego, a także dwa Schubertowskie cykle: Die schöne Müllerin i Winterreise.

Yaryna Rak 

Absolwentka Lwowskiej Akademii Muzycznej im. Mykoły Łysenki w klasie fortepianu Marii Kruszelnickiej oraz w klasie śpiewu operowego Władimira Ichnatenki i Ludmiły Bożko.

Swoje umiejętności doskonaliła na kursach mistrzowskich pod kierunkiem m.in. Sándora Falvai, Tetiany Wierkinej, Michaiła Woskriesienskiego, Jeana-Pierre’a Collota, Noela Floresa, Eleny Margolinej, Marvina Keenzego, Ursuli Schöngals, Jerzego Artysza, Ewy Czermak, Stefanii Toczyskiej, Wiesława Ochmana. Udział w Akademii Operowej Teatru Wielkiego Opery Narodowej w ramach Europejskiej Sieci Akademii Operowych w 2013–2015 zaowocowało jej udziałem w warsztatach prowadzonych przez wybitnych artystów, takich jak Izabela Kłosińska, Matthias Rexroth, Eytan Pessen, Rudolf Piernay, Anna i Jerzy Marchwińscy, Ewa Podleś, Brenda Harley, William Allenby, Richard Cross, Andrzej Dobber.

Pracowała we Lwowie jako prowadząca pianistka akompaniatorka na Wydziale Wokalnym Lwowskiej Akademii Muzycznej. W latach 2012–2014 prowadziła swoją klasę kameralistyki wokalnej we Lwowskiej Akademii Muzycznej, a w 2013 roku została delegowana do prowadzenia warsztatów kameralistyki wokalnej w ramach współpracy Lwowskiej Akademii Muzycznej z Uniwersytetem Muzycznym w Tromsò.

Zwyciężczyni konkursów pianistycznych i wokalnych w kraju i za granicą, takich jak międzynarodowe konkursy Sztuka XXI Wieku oraz Individualis w Kijowie, Zoltán Kodály Preis w Wiedniu, konkurs Jeunesse Galicienne, festiwal Belcanto w Nałęczowie, Międzynarodowy Konkurs Wokalny im. Oksany Petrusenko w Rosji, międzynarodowy konkurs śpiewaków operowych Trofeo la Fenice we Włoszech. Stypendystka Prezydenta Ukrainy za swoje dotychczasowe osiągnięcia (2006) oraz Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego Polski (2014), dzięki któremu odbyła staż artystyczny Gaude Polonia w klasie śpiewu Izabeli Kłosińskiej na Uniwersytecie Muzycznym Fryderyka Chopina w Warszawie.

Występowała w Ukrainie, Polsce, Belgii, Czechach, Chorwacji, Bułgarii, Austrii, Niemczech, we Francji, na Węgrzech. Reprezentowała Ukrainę na festiwalu Dni Lwowa w Krakowie i na festiwalu sztuki wokalnej w Paryżu oraz Warszawską Akademię Operową na koncertach w Operze Frankfurckiej. Występowała m.in. na: międzynarodowym festiwalu młodych laureatów konkursów muzycznych Silesia, festiwalu promocyjnym August Talents, międzynarodowym festiwalu muzyki kameralnej i organowej w Krakowie, festiwalu Młodzi Kompozytorzy Ukrainy, międzynarodowym festiwalu Sylwestrowe Spotkania w Brześciu, letnich koncertach na Grochowskiej oraz festiwalu z okazji urodzin Fryderyka Chopina w Warszawie i Festiwalu Muzyki Oratoryjnej „Musica Sacromontana”.

Współpracowała z lwowskim Teatrem Muzyczno-Dramatycznym „Retro”, międzynarodową orkiestrą symfoniczną INSO ze Lwowa, Operą Wrocławską, Operą Bałtycką, Warszawską Operą Kameralną, Filharmonią Chmielnicką, Rzeszowską i Bałtycką. Od sezonu 2016–2017 jest pianistką korepetytorką solistów Teatru Wielkiego Opery Narodowej w Warszawie.

*** UA ***

Александр Новак «Ja, Şeküre» – концерт

«Мене називають Червоний» найпопулярніший роман зі світовим визнанням турецького письменника Орхана Памука, лауреата Нобелівської премії з літератури 2006 року. Під час Фестивалю Мальта Познань 2023 ми представимо лібрето та музичні фрагменти опери «Ja, Şeküre», поставленої за мотивами цієї книги. Лібрето та музику на замовлення Фестивалю Мальта Познань написав один із найоригінальніших польських композиторів молодшого покоління Олександр Новак. Лібрето прочитає актор та режисер Анджей Хира, лауреат найпрестижніших польських кінонагород: «Орли», «Золотий лев» і «Золота качка». Опера є спільною постановкою Фестивалю Мальта Познань та Театру ім. Юліуша Словацького у Кракові. Концерт відбудеться у день присвоєння Орханові Памуку звання «Почесного доктора» (Doctor Honoris Causa) Університету ім. Адама Міцкевича у Познані.

У романі «Мене називають Червоний» Орхан Памук поєднує елементи детективної інтриги, історії кохання та естетико-філософського есею. Дія відбувається в Стамбулі, в 1591 році, за правління султана Мурада III. Головного героя Кару після 12-річної відсутності викликають до столиці імперії, щоб допомогти дядькові закінчити роботу над рукописом. Приїхавши, він стає учасником детективної та любовної інтриги. Виявляється, що дядько є батьком давнього кохання Кари – Шекюре.

Сам Кара у минулому був майстром у студії мініатюр і малював ілюстрації до старих турецьких творів. Чотирьох його старих друзів, мініатюристів на прізвисько Келебек, Лейлек, Зейтін і Заріф, найняв його дядько для секретного проекту, яким керує сам султан. Вони мають створити книгу в сучасному венеціанському стилі, яка вшановуватиме велич і славу султана. Проте фігуративне мистецтво заборонене в мусульманській релігії, що змушує митців працювати таємно, а їх праця має багато недругів. Роман починається з того, що один із них гине. Тема зображуваного – її природа, дія, зіткнення близькосхідних та європейських традицій – є фоном для інших сюжетних ліній і ключем до детективної загадки. Автор також вплітає у твір багато притч, легенд та новел зі світу османських султанів, ходжів, майстрів мініатюри та каліграфії, меддахів і дервішів.

За день до показу «Ja, Şeküre», 28 червня о 17.00 відбудеться зустріч з Орханом Памуком. Розмова, яку модеруватиме Міхал Ногаш, стосуватиметься творчості письменника, зокрема його останнього роману «Чумні ночі», який у травні цього року опубліковало «Видавніцтво Літерацкє» (Wydawnictwo Literackie).

Концертна версія опери буде представлена публіці у день присвоєння Орханові Памуку звання «Почесного доктора (Doctor Honoris Causa) Університету ім. Адама Міцкевича у Познані».

Запрошуємо також відвідати Форум – цикл дискусій, що модеруватиме Міхал Ногаш, під час яких ми говоритимемо про Туреччину – країну, що розривається між Сходом і Заходом, ісламом та ісламофобією, пронизану консерватизмом і постмодерністю, тугою за Європою та євроскептицизмом. Ми запитаємо, чи Туреччина все ще, як вважалося в минулому, є мостом між Сходом і Заходом. Як трансформується турецький іслам в контексті релігійного відродження в Європі? Як зберегти баланс між культурними силами, що стикаються, в Туреччині та самій Європі, як має виглядати процес модернізації, щоб не втратити власної ідентичності? Також поговоримо про становище мусульман у Європі та про співвідношення центру та периферії в контексті сучасної культури. Вхід вільний на усі дискусії.

____________

Орхан Памук нині є одним із найшанованіших письменників у світі. Він є лауреатом багатьох престижних міжнародних літературних премій, зокрема Нобелівської премії з літератури 2006 року. Журі відзначило автора, який «у пошуках меланхолійної душі рідного міста знайшов нові символи для зіткнення і переплетення культур». Обґрунтування Шведської академії дуже добре описує характер прози Памука, у якій часто присутня тема відчуття розбитості чи втрати ідентичності, спричиненої конфліктом між європейськими та мусульманськими цінностями. Він порушує питання глибоко вкоріненої напругу між Сходом і Заходом, релігійною традицією та секуляризмом.

Орхан Памук народився 7 червня 1952 року в Стамбулі в заможній турецькій родині. Спочатку він вивчав архітектуру, яку покинув через три роки, щоб почати вивчати журналістику. Однак за фахом він ніколи не працював і у 23 роки, після закінчення університету, вирішив зайнятися літературою. Памук є автором таких відомих романів, як «Сніг», «Мене називають Червоний», «Мовчазний дім», «Чорна книга», «Музей невинності», «Рудоволоса жінка» та есеїв «Інші кольори». У травні цього року «Видавніцтво Літерацкє» (Wydawnictwo Literackie) опублікувало його останній роман «Чумні ночі».

Письменник часто висловлюється на важливі та гострі суспільно-політичні теми Туреччини. У 1998 році він відмовився прийняти звання «народного письменника». «Роками я критикував державу за те, що вона ув’язнює письменників через свій вузький націоналізм, щоб силою вирішити курдське питання», – пояснив Памук. У 2005 році, після того як він наважився підняти на міжнародному рівні тему масових вбивств турками вірменів і курдів на початку ХХ століття, на нього було відкрито справу за образу турецького народу. Суд над Памуком набув широкого резонансу в усьому світі. Зрештою, справу було закрито. Письменника не дуже добре сприймають у самій Туреччині через його ліберальні погляди, негативне ставлення до ісламського фундаменталізму та критику турецького уряду.